“The point is that if you are a little different, or a little outrageous, or if you do things that are bold or controversial, the press is going to write about you.“
–Donald J. Trump: The Art of the Deal (1987)
Donald Trump schreef zijn boek ‘The Art of the Deal’ in 1987 en het was een bestseller. Maar liefst 51 weken stond het op no. 1 van de New York Times Bestseller list. Het boek staat vol zakelijke adviezen en het bovenstaande advies is “The Donald” blijkbaar al die jaren trouw gebleven. Daar waar de andere Republikeinse kandidaten al een vermogen hebben uitgegeven aan de nu al slopende campagne heeft de miljardair alleen wat zakgeld uitgegeven voor wat reiskosten en that’s it. En toch is hij de kandidaat met ongetwijfeld de meeste media-aandacht en bovendien gaat hij aan kop in de peilingen. Hoe kan het dat iemand die tijdens een campagne zulke controversiële, racistische en seksistische uitspraken doet toch nog steeds een serieuze kandidaat is voor de nominatie als kandidaat van de Republikeinse partij?
Het antwoord is simpel: hij is geen politicus. Volgens alle berichten is de economische crisis voorbij maar daar merkt de gemiddelde Amerikaan nog maar vrij weinig van. Vooral de Republikeinse kiezers, die voor de crisis nog behoorden tot de middenklasse maar nu langzamerhand naar de lagere klasse terugvallen, voelen zich door de politici in Washington in de steek gelaten. Een mooi voorbeeld is het toenemende aantal illegalen dat via Mexico de grens overkomen. De werkgevers, die traditioneel een grote invloed hebben binnen de Republikeinse partij, zijn blij met die goedkope arbeidskrachten. Gevolg is dat het minimumloon laag blijft waardoor veel Amerikanen meerdere baantjes moeten hebben om rond te kunnen komen. De Republikeinen in Washington krijgen het verwijt dat ze te weinig doen aan het illegalen-probleem en daar is dan ineens Trump, de selfmade man, die ze een muur tussen Mexico en Amerika belooft: ”I will build a great wall and nobody builds walls better than me, believe me.” En passant volgt dan ook nog de belofte dat de Mexicanen de rekening zullen betalen. Dat gaat erin als gesneden koek. Trump begrijpt hen. Trump praat zoals zij praten met hun vrienden in het café. Trump is their guy.
Donald Trump die de voorverkiezingen wint, het is de nachtmerrie van de partijleiding van de Republikeinen. Ze voelen de bui al hangen, de kans is vrij klein dat in de landelijke verkiezingen een meerderheid van het electoraat Trump als president wil. Hij doet het nu weliswaar goed in de peilingen maar kan hij in de landelijke verkiezingen, na al die beledigingen aan het adres van vrouwen en minderheden, een serieuze bedreiging vormen voor bijvoorbeeld Hillary Clinton? Gaan zijn aanhangers op 8 november ook daadwerkelijk naar de stembus?
Na acht jaar een Democraat in het Witte Huis vinden de Republikeinen het hoog tijd voor een Republikeinse president. De statistieken zijn in hun voordeel want het lukte de Democraten maar zelden om een zittende Democratische president, die zijn twee termijnen had volbracht, op te volgen. Het lukte in 1836 Martin van Buren toen hij Andrew Jackson opvolgde en Franklin D. Roosevelt die in 1940 zichzelf opvolgde voor een derde termijn. Toen na de dood van Roosevelt in 1945 zijn vicepresident Truman hem opvolgde en hij in 1948 ook nog eens voor een tweede termijn werd herkozen waren de rapen gaar voor de Republikeinen. De Democraten hadden toen in totaal 20 jaar het Witte Huis bewoond. Vandaar het 22e amendement in de grondwet die de zittingsperiode van een president beperkt tot twee termijnen.
De Amerikaanse kiezer is sowieso vaak geneigd om na acht jaar een kandidaat te kiezen van de andere partij. Er is in principe genoeg keuze: maar liefst 12 Republikeinse kandidaten rijden nu kriskras door Iowa waar op 1 februari de eerste voorverkiezing is. Met Ted Cruz en Donald Trump als voornaamste kandidaten in de peilingen. Ted Cruz is de meest conservatieve kandidaat in het veld van de Republikeinen en conservatieve kandidaten doen het over het algemeen goed in deze staat. Iowa zal al direct een lakmoesproef worden voor Trump. Hij staat momenteel tweede in de peilingen maar zijn al die mensen die zeggen dat ze op hem stemmen ook daadwerkelijk bereid om van de bank te komen en de ijzige kou van Iowa te trotseren om in een zaaltje in een of ander buurthuis een avondje te discussiëren om dan uiteindelijk pas aan het eind van de avond hun stem uit te brengen?
Naast Ted Cruz en Donald Trump zijn er nog er nog een paar kandidaten die weliswaar ver achterliggen in de peilingen maar wellicht toch nog een kans maken. Vooral Marco Rubio wordt nog vaak genoemd als kanshebber voor de nominatie. De senator van Florida is voor de partijleiding wellicht de gedroomde kandidaat. Opvallend is dat hij in Iowa en New Hampshire, de eerste twee Staten waar voorverkiezingen zijn, maar weinig campagne heeft gevoerd. Hij gokt er waarschijnlijk op dat er na de eerste twee voorverkiezingen diverse kandidaten de strijd opgeven zodat hij vanzelf boven komt drijven. De andere kandidaten Jeb Bush, Ben Carson, Chris Christie, Carly Fiorina, Mike Huckabee, John Kasich, Rand Paul, Rick Santorum en Jim Gilmore moeten hopen op een wondertje om nog een kans te maken. Vooral de kleine kans die Jeb Bush nog maakt is opvallend. Twee jaar geleden voorspelde iedereen dat de komende verkiezingen zouden gaan tussen Jeb Bush en Hillary Clinton maar de broer van de 43e president en de zoon van de 41e president had een valse start van zijn campagne. Het was opvallend dat hij zich op affiches presenteerde als Jeb!. Dat uitroepteken was al een teken dat hij niet al teveel geassocieerd wilde worden met zijn oudere broer. Toen hij in augustus 2015 in diverse interviews verschillende antwoorden gaf op de vraag of de oorlog in Irak, die zijn broer was begonnen, nou wel of geen vergissing was kelderde zijn populariteit. Er haakten daarna zoveel donoren af dat hij in oktober zelfs campagnemedewerkers moest ontslaan omdat hij ze niet meer kon betalen.
En de Democraten? Is het daar al een uitgemaakte zaak wie hun kandidaat wordt? Niets is minder waar. Hillary Clinton ging er lang van uit dat zij de enige kanshebber zou zijn maar toen was er opeens Bernie Sanders. Hillary Clinton kampt namelijk met hetzelfde probleem als haar Republikeinse rivalen. Ze wordt door haar achterban gezien als vertegenwoordigster van het establishment, teveel politica, teveel Washington, teveel van hetzelfde. Het grappige is dat Bernie Sanders door velen wordt gezien als een buitenstaander die verandering kan brengen in de vastgeroeste politieke verhoudingen in Washington. Vaak wordt over het hoofd gezien dat hij al sinds 1990 in Washington rondloopt, eerst als lid van het Huis van Afgevaardigden en sinds 2007 is hij senator van Vermont. Officieel is hij onafhankelijk maar meestal volgt hij bij stemmingen de lijn van zijn Democratische collega’s. Sanders noemt zich met trots een sociaaldemocraat. Dat had hem niet zo lang geleden nog uitgesloten als serieuze kandidaat maar vooral de jongere, wat liberalere, kiezers zien in hem de persoon die Amerika verder kan helpen. De grote vraag is, net als bij Trump, is hij ‘electable’? Stel dat hij wint van Hillary Clinton en wordt kandidaat bij de Democraten, kan hij dan genoeg kiezers achter zich krijgen tijdens de algemene verkiezingen? Sanders is bijvoorbeeld onder zwarte kiezers nog een vrij onbekende. In Iowa en New Hampshire, waar relatief weinig zwarte kiezers wonen gaan Hillary en Bernie in ieder geval nek aan nek. Hillary Clinton blijft favoriet maar iedereen weet nog hoe het in 2008 verliep. Destijds was zij de gedoodverfde kandidaat maar toen was daar opeens die jonge, energieke senator Barack Obama. Hillary verloor in Iowa en New Hampshire en de rest is geschiedenis.
Antal Toll
17-1-2016
First we take Iowa and then….? – Politiek column
