Na de tweede wereld oorlog kwamen de Amerikanen naar Europa om met het Oostblok de koude oorlog te gaan voeren. Zij brachten hun eigen vertier mee in de vorm van Rock & Roll, Country Music en ook Square Dancing. Geleidelijk aan gingen al meer Europeanen aan deze activiteit deelnemen, dus ook de Nederlanders. In Soesterberg (Amerikaanse luchtmacht basis) ontstond de groep Holland Windmillers en is een van de oudste clubs. Als contrast is in 1997 in Amersfoort de jongste club van start gegaan, The Flintstones.
Square Dancing kan gezien worden als een van de oudst bekende, actieve, oorspronkelijke Amerikaanse dansvormen.
De Wortels van Square Dancing
Amerika wordt altijd gezien als de smeltkroes van de wereld. Mensen vanuit praktisch elk Europees land emigreerden gedurende de eerste 200 jaar van Amerika naar het “nieuwe land”. Met hun kwamen hun gebruiken, talen, vaardigheden en hun dansen. In eerste instantie, gegroepeerd in etnische concentraties in verschillende delen van het land, deden ze de dansen in de pure vorm zoals ze in hun vaderland gewend waren. Toen de mensen zich over het land verspreidden, naar het westen migreerden en van stad tot stad reisden, integreerden de verschillende dansvormen. Hier volgt een overzicht van de dansvormen die de hedendaagse Square Dance hebben beïnvloed.
Mountain Dances
Vanuit de hooglanden in het zuidelijk deel van Amerika en een deel van de oostkust, vinden we een vorm van country dance die een belangrijke invloed op de evolutie van American Square Dancing heeft gehad. Komende direct vanuit Engeland, en ook wel bekend als Kentucky Running Sets, Tennessee Mountain Dances en de Appalachian Circles, begonnen deze dansen in een grote kring waarin de dansers naar links of rechts bewegen, swingen, Right & Left Grand(ketting figuur) en promeneren langs de buitenkant van de kring. Hierbij werden de oneven paren de actieve dansers door de dansleider(Caller), die meestal in de kring meedanste met de anderen, naar het even paar aan de rechter kant “gestuurd”. In deze groepjes van vier werden dan allerlei molen(stars) figuren uitgevoerd, “I’ll swing your girl, you swing mine”, “Lady round the lady, gent around the gent” en vele andere mogelijke combinaties. Elke keer als een figuur beëindigd was verplaatste het actieve paar zich en bewoog tegen de wijzers van de klok in naar het volgende paar waar de figuren herhaald werden.
Play Parties
Er is een tijd geweest dat dansen in bepaalde delen van Amerika verboden was. Vaak kwam dit standpunt vanuit bepaalde kerkgenootschappen, dat opsteeg uit de onreine atmosfeer waar volgens hun het dansen onder viel. “Dansen is verkeerd” stelden zij, “omdat dit gedaan werd onder begeleiding van een ‘fiddle’ en de ‘fiddle’ stond synoniem voor zonde, en doorgaand, het was het instrument van de duivel”
Terwijl zulk een sterk geloof veel mensen van het dansen afhield, liet de jeugd zich geen enkele dansvorm ontnemen. En zo ontdekte men “singing games” of “Play Parties”. Het principe van een Play Party was het uit het hoofd leren van de danspatronen en dan, terwijl de deelnemers de woorden zongen, danste iedereen de routine.
Veel van de Play Parties leken op een Contra of Virginia Reel en hadden Square Dance basis figuren, zoals Allemande Left en Grand Right and Left, hoewel ze niet bij die naam werden genoemd.
Quadrilles
We komen dan nu aan bij de meest beheerste(soms) en precieze(meestal) dansen – de Quadrilles. Als je zo’n twee eeuwen terug getransporteerd zou kunnen worden om een groot bal te bezoeken, dan zou je tenminste één Quadrille dansen. De dansen, die “uit Frankrijk zijn geïmporteerd” zouden zowel statig als kleurrijk overkomen.
Een Quadrille is in feite een Square Dance. Het is een drill, een dans voor vier (Quad) paren. In Square Dance terminologie, een Quardrille is een Square dat wordt afgeroepen( ge-called). Dit betekent dat de figuren worden gegeven vlak voor de frasering in de muziek, zodat de dansers hun eerste stap kunnen doen op de eerste tel van de volgende maat.
Ga je 200 jaar terug, dan vindt je veel Quadrille figuren in oude dansboeken. Een aantal muziekboeken uit begin tot midden 1800 bevatten niet alleen de melodieën voor de Quadrilles, maar ook de figuren, wat aangeeft dat wanneer een Quadrille werd afgeroepen dit misschien wel door een van de musici(vaak de tweede violist) werd gedaan.
The Lancers
Een van de meest elegante dansen is The Lancers en ook dit is een Quadrille. We zien The Lancers als een militaire dans, met de dames in hoepelrokken en de mannen schitterend in hun uniform. The Lancers is waarschijnlijk meer Frans dan Engels en toen het in Amerika aankwam werd het ontzettend populair. Gebruikelijk is dat The Lancers bestaat uit vijf delen, of zoals wel eens gezegd is, “The Lancers is eigenlijk een serie van vijf Quadrilles, samengesteld voor plezier en variatie en wordt gedanst op muziek die speciaal gecomponeerd is in een meer of minder vast patroon van ritmes (bijv. deel één 6/8; deel twee 2/4; deel drie 6/8; deel vier 6/8 en deel vijf 4/4). Het vijfde figuur is militair qua sfeer en heeft wat recht toe recht aan marcheren in de dans, vandaar de naam ‘Lancers’ (lansiers). Componisten uit de 19de eeuw hielden ervan om Quadrille muziek te schrijven, waaruit een aantal mooie melodieën zijn gecomponeerd voor de ballrooms van Parijs en New York.”
Kitchen Junkets
De New Englandse vriendelijkheid midden 1800 werd getypeerd in de Kitchen Junket. Dit waren familie- en buurtbijeenkomsten bij iemand in huis, waar de grootste ruimte, meestal de keuken, het feesthol was. Halverwege het feest begonnen de eventuele aanwezige muzikanten een levendig nummer te spelen. Iemand riep dan:”Take your partners for Lady Wadpole’s Reel” en binnen de kortste keren werden lijnen gevormd en de eerste dans van de avond ging van start. Voor de eerste sessie was er geen Caller nodig, want iedereen, jong en oud, kende de dans uit het hoofd. Vanaf dat moment was het non-stop plezier. De verschillende deelnemers namen beurten als Caller voor de bekende Squares en Contras uit de regio. Halverwege de avond vulde de geur van hete Cider en taart de kamer, wat aangaf dat de pauze met versnaperingen niet lang meer op zich zou laten wachten.
De Kitchen Junket was een pure Amerikaanse vorm en is een perfect voorbeeld van de vriendschap en gastvrijheid die in de traditie van American Square Dancing besloten ligt. Het was bij dit soort gelegenheden dat buren elkaar opnieuw leerden kennen, de familieleden elkaar ontmoetten, men de lokale roddel uitwisselde en het dansen niet alleen als het middelpunt van hun sociale leven beschouwden, maar ook als een prettige manier om met elkaar te communiceren.
Contras
Ongeveer in de periode dat de Verenigde Staten een natie werden, kwamen de Contras die direct afstammen van de Engelse Country Dances. Zoals heden ten dage, werden ze toen gedanst in lange rijen van elkaar aankijkende dansers. Net als bij de Quadrilles, werden de figuren voor de Contras afgeroepen. De onnoemelijk vele danspatronen die van uit deze rijformaties werken, gebruikten praktisch dezelfde eenvoudige basisfiguren als bij Square Dancing.
Mescolanzas
De formatie bij de Mesclanzas leek veel op die gebruikt werd bij de contra’s. Deze bestond uit twee paren naast elkaar in een lijn tegenover twee andere paren in een lijn. Een aantal van deze formaties werd dan achter en naast elkaar gezet verdeeld over de dansvloer. De dansers voerden binnen hun eigen formatie een aantal figuren uit, waarna de lijnen van vier voortgingen naar de volgende lijn van vier, waarna de dans werd herhaald. Deze dansen werden op dezelfde manier afgeroepen als de Contras en Quadrilles, gebruik makend van een beperkt aantal basis figuren.
The Couple Dances (Parendansen)
Sinds de vroegste rapportages over dansen in Amerika, geprezen door de grote dansmeesters, of geïmproviseerd opgetekend door de pioniers, zijn Round Dances en Couple Dances altijd een geïntegreerd deel geweest in de Square Dance activiteit. De vroegere menuetten en gavottes gingen over in andere dansvormen zoals polka’s, varsouvianna’s en walsen. Dit waren vrije stijl en doe-wat-je-leuk-vind dansen die plezierig waren om te doen of om naar te kijken.
De Waltz Quadrille
De Waltz Quadrille is een absolute Amerikaanse dansvorm die in een Square formatie op wals tempo werd uitgevoerd. Er zijn een aantal traditionele Waltz Quadrilles, maar als we er één mochten voorstellen, zou dat zeker “First couple down the center” zijn, welke een “must” was op elke dansavond in veel kolonistenplaatsen van Colorado. Later zal deze dans door de Engelsman Pat Shaw nieuw leven in zijn geblazen op de melodie van “Streets of Laredo”. De dansen waren zo bekend en populair dat het niet ongebruikelijk was dat de dansers met de Caller meezongen.
De Grand March
Een bal van welke grootte of importantie dan ook werd pas dan beschouwd als “officieel” begonnen na een Grand March. Ook hier gaven de combinaties van paren bewegend over de dansvloer naar achteren gaand met twee, terugkomend met vier en daarna met acht, een afspiegeling van de tradities van de verschillende regio en de talenten van de dansleider weer. Ongeacht hoe uitbundig het bal verder op de avond zou worden, er werd begonnen met een Grand March. Het had iets officieels en vertrouwds. Indien een Grand March overging in een Quadrille, dan vormden de lijnen van acht zich vloeiend naar Squares. Zelfs nu nog wordt elk groot Square Dance feest met een Grand March geopend.
De traditionele dansen uit het verleden hebben hun stempel luid en duidelijk gezet in de staten grenzend aan de Atlantische Oceaan. Terwijl de Contras en Quadrilles nooit geheel verdwenen zijn en de Mountain Dances nauwlettend bewaard werden binnen hun eigen regios, ontwikkelde er geleidelijk aan een nieuwe dansvorm. In het oosten was de “Singing Call” (gezongen dans) geboren en veel van de huidige “old timers” beten zich in calls zoals : Oh Susanna, Life on the Ocean Wave, My Pretty Girl en Glory Halleluja. Een balance step (balans pas), “geleend” vanuit de contras, heeft z’n weg gevonden naar vele danspatronen en deze oostelijke dansstijl is nog sinds jaar en dag populair.
Terwijl de Amerikaanse bevolking meer naar het westen trok , begonnen al deze dansvormen te mengen. Geleidelijk aan begonnen de Square formaties van de statige Quadrilles en de visiterende paren danspatronen van de Mountain Dances een dansvorm te ontwikkelen die namen mee kreeg als The Cowboy Dance, The Miner’s Dance, The West Texas Dance, The Clodhopper Dance of The Farmer’s Dance.
Een Square Dance betekende meestal dat verschillende van de aanwezige personen afwisselden met afroepen van de figuren, omdat het aannemelijk was dat als iemand kon dansen deze ook wel een paar figuren kende.
Bij grotere dansevenementen, waar een enkel Caller niet door iedereen gehoord kon worden, was het gebruikelijk om een Caller in elk Square te hebben. Probeer je nu maar eens voor te stellen hoe het er uit zag met twintig Squares met elk hun eigen Caller, elk een andere dans uitvoerden.
Soortgelijke patronen werden in de verschillende delen van het land gedanst en de stijlen van de figuren varieerden zoveel als de verschillende individuele Callers, en tegelijkertijd ook de choreografie. Maar het waren de kleine regionale verschillen die onderscheid maakten tussen de ene Western stijl en de andere. Texas dansers bijvoorbeeld hadden een bepaalde two-step specifiek voor hun gebied. Swings, promenades en handhoudingen voor Right and Left Grands en Allemande Lefts varieerden van het ene gebied tot het andere. De gebruikte terminologie was aan een constante verandering onderhevig. Bijv. het figuur “On the corner with your left hand” en “Swing on the corner like swinging on a gate” betekende beide “Allemande left”. Beschrijvende figuren waren voor het grootste deel nog onbekend, en de meer kleurrijke namen waren onmogelijk te volgen vermits de dansers van te voren geïnstrueerd waren. Hier is een voorbeeld:
Roll the barrel, tap the keg
Save the oyster, break the egg
Open the book, write the check
Turn inside out, go on to the next
Het Henry Ford Tijdperk
Aan het begin van de twintigste eeuw was de vermenging van de verschillende dansstijlen gereed en de Square Dance kreeg zijn definitieve karakter. Voor het grootste gedeelte was het nog een enkele visite dans. Het begon met een introductie waarin iedereen bijv. een “cirle left”, “swing” en “promenade home” uitvoerde. Daarna ging meestal het eerste paar richting het tweede paar rechts waar deze twee paren samen wat figuren dansten zoals, “Bird in the Cage”, “Duck for the Oyster” of “Take a Little Peek”. Na het completeren van dit patroon werd geëindigd met een traditioneel figuur bekend als een “do si do”. Na het verlaten van dit tweede paar ging het eerste dor naar het derde paar waar de dezelfde figuren werden herhaald. Dit werd dan nog met paar vier voor de derde keer gedaan. Aan het eind komt paar een dan weer thuis en alle danser deden dan een swing, allemande left, right and left grand en promenade. Daarna was het tijd voor het tweede paar om de visiterende figuren te dupliceren, gevolgd door paar drie en uiteindelijk paar vier.
Aan het het begin van de 20ste eeuw begon de activiteit af te nemen, maar stierf niet uit. Al gauw zorgde een serie van gebeurtenissen dat Square Dancing weer opbloeide.
De eerste aanzet kwam in de vroeg twintiger jaren toen Henry Ford een zekere Benjamin Lovett naar Greenfield Village in Michigan bracht om een Square Dance programma op te zetten. Lovett stelde een boek met dansen en muziek samen die hij had verzameld en noemde het “Good Morning”. De editie van 1926 droeg het opschrift op de kaft “Good Morning, After a Sleep of Twenty-Five Years, Old Fashioned Dancing is Beeing Revived by Mr. And Mrs. Henry Ford”. (Goede morgen, na 25 jaar slaap wordt ouderwets dansen nieuw leven ingeblazen door Dhr. en Mevr. Henry Ford) Wekelijkse dansprogramma’s onder leiding van Benjamin Lovett en georganiseerd door de Fords werden een traditie die vele jaren voorduurde.
De Cheyenne Mountain Dancers
In de midden dertiger jaren trad een man naar voren, een “Mountain man”,een leraar, die meer dan een ander Square Dancing onder de aandacht van het publiek bracht. Hij was het hoofd van diverse scholen en leraar bij de Cheyenne Mountain School in Colorado. Zijn naam was Dr. Lloyd Shaw. Van oude mijnwerkers uit het westen, uit vergeelde notitieboeken en herinneringen van oude callers, verzamelde hij de dansen die de traditie van de Amerikaanse dans verhaalden.
Shaw leerde deze dansen aan zijn high school leerlingen en richtte een demonstratie team op met de naam “The Cheyenne Mountain Dancers”. Vanaf 1937 toerden zij door heel Noord Amerika met optredens waar ze overal een nieuwe interesse voor de Amerikaanse dans aanwakkerden.
Het Lloyd Shaw tijdperk
In 1939 publiceerde Shaw het boek met de titel “Cowboy Dances” dat hielp de deur nog verder open te zetten. Nadat de beweging gedurende de tweede wereld oorlog wat was afgezwakt kwam de zaak in de jaren daarna in een stroomversnelling. Dit was de tijd dan de Amerikanen weer thuis kwamen, gezinnen stichtten en nieuwe gemeenschappen opbouwden. Square Dancing had geen betere tijd kunnen treffen. De Amerikanen zochten naar het soort recreatie en ontspanning dat ze dichter bij hun buren bracht en hier was een dansvorm die door iedereen gedaan kon worden, getrouwde paren, vrijgezellen, dansliefhebbers en zelfs diegenen die nooit eerder hadden gedanst.
Om aan de enorme vraag te kunnen voldoen, waren er leiders nodig en mensen die de Square Dances konden callen en aanleren. En dus zette Lloyd “Pappy” Shaw elke zomer de deuren van zijn Cheyenne Mountain School open voor leiders die wilden leren hoe te callen en les te geven.
Twee belangrijke factoren kwamen op dit punt in beeld. Gecombineerd markeerden ze het einde van de ene periode en het begin van een nieuwe.
Moderne autowegen en de auto maakten het afreizen naar de verschillende Square Dances een stuk gemakkelijker. Dit was de eerste stap. Nog belangrijker was de ontwikkeling van PA geluidsinstallatie en het gebruik van grammofoonplaten. De Caller hoefde niet meer op een keukenstoel te staan om zijn figuren uit te schreeuwen. De grootte van de dans werd niet langer gelimiteerd door het aantal dansers dat de onversterkte Caller kon horen. Muziek werd onafhankelijk van de eventueel op dat moment beschikbare musici want de Caller had nu goede opgenomen dansmuziek die hij gemakkelijk overal mee naar toe kon nemen. De belangrijkheid hiervan was werkelijk overdonderend. De figuren hoefden niet langer eenvoudig te zijn. De basis figuren konden overal in de luidruchtige hal gehoord worden. De Callers hadden nu ruim baan om ter plaatse interessante patronen te presenteren, om stijlen en technieken van het Callen te ontwikkelen EN goed verstaan te worden. De weg was vrij voor een moderne Amerikaanse Square Dance.
Het heden.
En verder? Square Dance ontwikkelt nog steeds door. Er wordt op verschillende niveaus gedanst. T.w. Mainstream, Plus, Advanced en Challenge. Deze programma’s zijn overal ter wereld gelijk waardoor je als Square Danser dan ook overal ter wereld terecht kunt. Op gezette tijden worden door de overkoepelende organisatie, Callerlab, de programma’s tegen het licht gehouden en waar nodig is bijgesteld. Voor ieder niveau is er ook elk kwartaal een selectie van extra figuren boven op het normale programma om de dansers een extra uitdaging te bieden.
En de muziek? Maandelijks worden er soms tientallen nieuwe titels uitgebracht van de z.g. Singing Call, op basis van C&W hits van bekende artiesten zoals Waylon Jennings, Emmylou Harris, Ricky Skaggs, Garth Brooks en vele anderen, waarbij delen van de tekst worden vervangen door Square Dance figuren.
Met dank aan Erik Pluylaar,
Square Dance Caller
Teacher & Entertainer
