Canyon de Chelley (spreek uit de sjeej) is ongelooflijk mooi en rauw. Als je door Arizona reist, ligt het wel uit de route maar het is de omweg meer dan waard. Net zoals bij alle canyons zie je eigenlijk niets van die diepe omgeving, pas als je bij de rand staat en honderden meters naar beneden kijkt zie je een compleet ander landschap. Flinterdunne wegen met piepkleine huisjes, vlekjes die koeien blijken te zijn en alles omringd door horizontale wanden. Hoe zijn de eerste bewoners hier ooit beneden geraakt is een raadsel, want dit gebied wordt al zo’n vijfduizend jaar permanent bewoond.
In Amerika heb je National Monuments en National Parks. Het verschil zit in de benaming: is het een monument dan is het in handen van indianen, een park in handen van de regering.
De canyon wordt sinds 1600 door de Navajo indianen bewoond, wat semi nomaden waren. De canyon leende zich redelijk goed voor veeteelt en landbouw, ook nu nog wordt er verbouwd. Bovendien gaf het bescherming tegen vijanden, zoals de Spaanse bezetters die de Navajo’s bruut afslachtten wanneer ze konden. Maar de Navajo’s waren niet de eerste bewoners, dat waren de Anasazi indianen. Die woonden er rond 700 A.D. en bouwden woningen daar waar de rotsen aan de onderkant terugwijken, de zogeheten cliff dwellings. Ze hadden daar prima beschutting tegen de elementen en natuurlijk genoemde vijanden. Opvallend is dat je deze cliff dwellings op heel veel plaatsen in Amerika tegenkomt en altijd door Anasazi indianen gebouwd. De afstanden tussen de diverse dwellings is enorm, terwijl de bouwstijl overal zo’n beetje op hetzelfde neerkomt.
De rivier de Chinle, die niet echt diep en wel modderig is, zorgt voor water wat weer goed is voor de landbouw. Omdat dit dus Navajo gebied is, zie je op ieder parkeerplaats indianen zitten die hun nering aan je willen slijten. Nou is die nering op zich best mooi, maar heel veel variatie zit er niet bij. Soms een aardig beschilderd stuk platte rots waarvan ze per sé willen dat je het koopt. Maar als je beleefd probeert te zijn en vertelt dat het a) tijdens de reis misschien zal breken en b) het te zwaar is, onderbreken ze je gewoon en leggen steeds agressiever uit waarom uitgerekend jij dat moet kopen.
De gewoonlijke gelaatstrek van de indianen die wij tegenkomen heeft twee gradaties: sacherijnig tot super sacherijnig. Maar ze blijken wel degelijk kunnen te lachen als ze willen dat je iets koopt en ik had best in de gaten hoe dat kan. Als ze je zien, trekken ze aan een touwtje dat op hun rug hangt en prompt gaan de mondhoeken omhoog.
We negeerden ze verder, iets anders kun je niet doen en vergaapten ons aan het primitieve, prachtige landschap. Spider Rock, waarom die zo heet weet ik ook niet: de gedachtespinsels van de indianen zijn niet altijd duidelijk, is een enorme monoliet. Stoer en onaantastbaar staat hij daar, hij overziet alles en zwijgt over alle ellende die hij al ontelbare jaren overziet, met name alle slachtpartijen, zoals bij Massacre Cave. Hier zie je geen cliff dwellings of andere restanten van oeroude woningen. Dit is de plek waar in de winter van 1805 stoere, Spaanse militairen honderdvijftien Navajo’s hebben gedood.
Kennelijk waren dit in hoofdzaak vrouwen, kinderen en oude mannen. Nou, dan mag je jezelf wel op de schouders kloppen: kijk eens wat ik gepresteerd heb! Ze zullen trots op me zijn. Op één plek zijn twee Navajo vrouwen twee soldaten te lijf gegaan en zijn met die lafaards de diepte ingestort, waarbij ze alle vier omkwamen. Ik heb bergen respect voor die vrouwen, hoe ik over de soldaten denk is niet moeilijk te raden.
Canyon de Chelley bestaat uit vier canyons en heel veel zij-canyons. Er zijn dus ook heel wat uitkijkpunten. Bij de parkeerplekken van die uitkijkpunten staan waarschuwingsborden die we nog niet elders zijn tegengekomen:
Welcome!
Help us to help you!
Before leaving your vehicle
Please place valuables in the trunk and lock all doors.
Enjoy your visit!
Vooral met een camper waar je heel je hebben en houden in meesjouwt. Het feit dat al die mensen met hun kleedjes en tierelantijntjes daar zitten, maakt dus kennelijk geen verschil. Waaruit je alleen maar kan concluderen dat de eventuele inbrekers tot dezelfde stam behoren. Het vee van de indianen loopt los en overal kun je koeien of paarden tegenkomen, wat een bijzonder accent aan deze omgeving geeft. Vooral de vlaaien en enorme keutels.
Heelhuids zijn we weer vertrokken, nog steeds in het bezit van al onze spullen. Je kunt wel eens geluk hebben…
