De Amerikaanse grondwet dateert van 1787. Met de Bill of Rights, de eerste tien van de inmiddels vijfentwintig amendementen op de grondwet, waarin de rechten van de mens zijn vastgelegd, wordt zij met recht de Mother of Constitutions genoemd. In de Amerikaanse grondwet staat het systeem van onderlinge controle en tegenwicht centraal, omdat dit de verhoudingen tussen de afzonderlijke staten en federatie regelt. Dit is ook het geval bij de rechterlijke, wetgevende en uitvoerende macht. De zetel van de hiervoor genoemde machten bevindt zich in Washington D.C. (District of Columbia). Washington D.C. is overigens genoemd naar de eerste president van de Verenigde Staten.
De wetgevende macht is opgedragen aan en geconcentreerd in het Amerikaanse Congres (US Congress, dat bestaat uit twee kamers: de Senaat (US Senate) en het Huis van Afgevaardigden (US House of Representatives). Elke afzonderlijke staat heeft twee afgevaardigden in de Senaat. De senatoren worden voor een periode van zes jaar gekozen. De senatoren worden door de eigen staat gekozen. Ook de 435 leden van het Huis van Afgevaardigden worden door de individuele staten zelf gekozen. Echter de ambtstermijn van een lid van het Huis van Afgevaardigden is twee jaar. Wel kunnen de leden voor een onbeperkte periode telkens voor de duur van twee jaar worden herkozen. Deze methode heeft ervoor gezorgd dat sommige populaire afgevaardigden al meer dan dertig jaar zitting hebben. Het aantal leden per staat is afhankelijk van het aantal inwoners in die staat. Alle leden van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden zijn bevoegd tot het indienen van wetsontwerpen. De traditie wil echter dat alleen het Huis van Afgevaardigden financiële en belastingvoorstellen kan indienen. Een wetsontwerp dient door zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat te worden goedgekeurd. Als dat is gedaan en de president zijn handtekening zet wordt het wetsontwerp een wet. De president heeft in deze een vetorecht maar dat kan op zijn beurt weer ongedaan worden gemaakt door een tweederde meerderheid van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. In de deelstaten kent men dezelfde structuur van senatoren en afgevaardigden. Ook deze worden, inclusief de gouverneur, gekozen door het volk van de betreffende staat. Burgemeesters en andere belangrijke autoriteiten worden eveneens gekozen door het volk en niet benoemd zoals dat in Nederland wel gebeurt.
De uitvoerende macht ligt in handen van de president die hiermee verregaande bevoegdheden en volmachten heeft. De president is staatshoofd, regeringsleider en ook hoofd van de uitvoerende macht. Verder is hij opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten en neemt initiatieven tot nieuwe wetten. De militaire dienstplicht bestaat niet meer in Amerika sinds het einde van de Vietnam oorlog. Het Amerikaanse leger bestaat dus uit beroepsmilitairen. Verder is de president leider van de politieke partij die hem heeft voorgedragen voor het presidentschap. Hij wordt gekozen voor een periode van vier jaar en kan daarna éénmaal worden herkozen. In geval van onbekwaamheid of sterke nalatigheid van een Amerikaanse president kan hij worden afgezet door middel van een zogenaamde Impeachment procedure. Dit gebeurde bij Nixon en ook president Clinton kreeg de twijfelachtige eer een impeachment mee te mogen maken. Dit leidde trouwens niet tot afzetting. De president benoemt zelf zijn leden van het kabinet. De president woont tijdens zijn ambtstermijn in het Witte Huis. Verder wordt de president, inclusief zijn gezin, dag en nacht, bewaakt door de secret service, de geheime dienst van Amerika.
De rechterlijke macht bestaat uit verschillende niveaus. Men heeft regionale en federale rechtbanken (US Districts Courts en US Circuit Courts), Federale hoven van appèl (US Courts of Appeal) en de Hoge Raad van de Verenigde Staten (US Supreme Court). De Hoge Raad van de Verenigde Staten heeft toetsingsrecht en is bevoegd alle wetten en bestuurszaken te toetsen aan de grondwet. Een wet die door hen in strijd met de grondwet wordt verklaard kan nietig worden verklaard. Dat ziet men in geen enkel ander land. De rechters van de Hoge Raad worden benoemd door de president van de Verenigde Staten en dit voor het leven. Verder is de Hoge Raad bevoegd om zaken in behandeling te nemen die van groot Amerikaans belang zijn. De federale rechterlijke macht, die dus geheel Amerika als rechtsgebied heeft, behandelt meestal zaken zoals kidnapping, fraude en smokkel of staatsgrens- overstijgende delicten. Eventuele veroordeelden moeten hun straf dan uitzitten in een federale gevangenis. Zaken die niet onder de bevoegdheid van de federale rechtbank vallen komen direct op de plank van een regionale rechtbank terecht. Dit is dan de rechtbank van de staat waar het misdrijf is begaan.
De staats- en grondwet van afzonderlijke staten mag nooit in strijd zijn met federale wetten en grondwet. De federale staats- en grondwet mag op zijn beurt niet strijdig zijn met de Amerikaanse grondwet. De federale wetten zijn van toepassing op alle inwoners en ook op bezoekers van de Verenigde Staten.
Staatsinrichting
